PASEOS MATEMÁTICOS POR OLEIROS: CASTELO DE SANTA CRUZ

Despois do ataque de Francis Drake á Coruña en 1589 decidiuse que había que ampliar a defensa da cidade, xa que o castelo de Santo Antón parecía insuficiente. Por iso construíuse na illa de Santa Cruz unha fortificación que se rematou en 1640. Posteriormente tamén se levantou o castelo de San Diego, hoxe desaparecido.

Ao perder o interese estratéxico o castelo foi abandonado ata o século XIX en que o mercou José Quiroga, esposo de Emilia Pardo Bazán, e mandou construír o pazo. En 1938 pasou por herdanza ao corpo de cabalería e en 1989 adquiriuno o concello de Oleiros.

En canto chegamos á illa vemos un plano coa situación de cada elemento. Unha parte da illa está amurallada e dentro dese recinto está situado o pazo. Podemos pensar en calcular canto ocupa cada unha destas partes en relación ás outras.

Facendo un pequeno esquema do plano observamos que a parte amurallada ocupa o 40% da illa, mentres que o pazo supón o 10% do recinto. Queda como exercicio calcular que parte da illa ocupa o pazo.

Paseando pola illa vemos unha interesante variedade de poliedros e corpos xeométricos. Xa na propia entrada atopamos dúas torres de forma diferente: unha é un prisma de base cadrada e a outra un cilindro.

Estas dúas figuras son moi coñecidas, pero ao ir paseando pola illa atopamos outras máis complexas. Por exemplo, as garitas podemos imaxinalas como corpos de revolución. Os corpos de revolución son os sólidos que aparecen ao rotar unha figura plana arredor dun eixe, como o cilindro, o cono e a esfera, pero podemos xirar outras figuras, truncar algún corpo (por exemplo unha semiesfera) ou combinar varios e así obteremos algo coma isto:

Na imaxe, xunto co eixe de rotación en cor azul, aparecen algúns dos elementos que forman a garita. Os demais quedan á vosa imaxinación.

Tamén podemos fixarnos nas ameas da muralla e a súa curiosa forma:

Son poliedros de seis caras: dúas delas son rectángulos paralelos de diferente tamaño; outras dúas son trapecios rectángulos iguais e a superior e a inferior son trapecios isósceles diferentes.

A illa de Santa Cruz está unida á costa desde o ano 2000 por unha ponte de madeira de 140 metros. Visto desde un extremo parece que as liñas paralelas que forman a ponte se xuntan nun punto, cando sabemos que non é certo. Isto podería levarnos a falar da xeometría proxectiva, pero mellor deixámolo para outro momento.

Localización: 43º 20' 54.2" N - 8º 20' 59.2" W

Para saber máis:

• Páxina do CEIDA (Centro de Extensión Universitaria e Investigación Ambiental de Galicia): http://www.ceida.org/gl

• http://patrimoniogalego.net/index.php/25044/2012/09/castelo-de-santa-cruz/ (Artigo en Patrimonio Galego)